Welke culturele activiteiten er precies komen in Gent2030 wordt bepaald via een co-creatief proces. Gent heeft een lange traditie in participatie en ook nu werken we 'tuupetegoare'. Samen met Gentenaars en niet-Gentenaars, artistieke makers en organisaties, vertegenwoordigers uit diverse sectoren, … Kortom met iedereen geven we het cultureel programma van Gent2030 vorm. De Gentse trekken (sociaal, rebels en stad van water) werden vertaald in 3 programmalijnen:
Braakland als bron
Onontgonnen land als metafoor voor fysieke en mentale ruimte, voor verstilling, ruimte voor leren, groeien en creativiteit zonder te veel regels.
Braakland was oorspronkelijk landbouwgrond die één of meerdere jaren onbenut bleef om de bodem te laten herstellen. Tegenwoordig verwijst het naar grond die tijdelijk niet de beoogde functie vervult. Deze rustperiode biedt niet alleen herstel, maar creëert ook ruimte voor onverwachte creativiteit en een nieuw begin. Soms is het essentieel om tijd te nemen om op te laden en energie te richten op wat echt belangrijk is: de verbinding met jezelf en anderen. In deze lege ruimte vervagen de regels die ons denken en handelen bepalen, waardoor er plaats ontstaat voor nieuwe inspiratie en inzichten. Dit proces geeft zowel individuen als de gemeenschap een frisse impuls.
Net zoals 'rewilding' in de ecologie staat voor het wilder maken van natuurgebieden door ze minder te beheren en de natuur de vrije loop te laten, willen we in Gent ook op cultureel vlak inzetten op 'verwildering'. We willen bewuste, doordachte ruimte geven aan wilde ideeën, circulaire kansen benutten in leegstand, en creatieve groei stimuleren door administratieve en subsidieprocedures toegankelijker en laagdrempeliger te maken. Op deze manier blijft cultuur de vruchtbare bodem waarop de stad kan bloeien.
Op Europese schaal verwijst braakland naar onze omgang met (publieke en geprivatiseerde) ruimte en onze relatie tot de natuur. Het is ook van belang in de boerenprotesten in meerdere delen van Europa, in de groeiende ideologische polarisering tussen stad en platteland en in de noodzaak van korteketen-economie voor de toekomst. Hoe kan Europa zichzelf blijven heruitvinden als innovatieve ruimte van niet-voorgeprogrammeerd experiment?
Water als weefsel
Water als metafoor voor (verrassende) verbindingen tussen mensen, gemeenschappen en regio’s.
Gent ontstond waar de Leie en Schelde samenvloeien, bij het huidige Portus Ganda. In de middeleeuwen was dit uitgebreide waternetwerk cruciaal voor de stad, en ook nu speelt het een belangrijke rol. Het houdt de stad koel en waterbuffers zorgen voor bescherming bij overstromingen, zoals in de Gentbrugse Meersen. Water is een kostbare bron; de haven van Gent biedt werk aan 70.000 mensen. Toch onderschatten we vaak het belang van water, totdat er een tekort ontstaat, zoals tijdens hete zomers.
Net zoals water ons verbindt, zijn onze menselijke netwerken essentieel voor een gezonde samenleving. In tijden van onzekerheid en toenemende spanningen moeten we nieuwe sociale verbindingen creëren om veerkrachtig te blijven. Water symboliseert deze essentiële verbindingen en het vermogen om obstakels te overwinnen. Het is overal, net als de behoefte aan eenheid en samenwerking.
Water is - of zou dat moeten zijn - een topprioriteit op de Europese agenda, nu droogte, bosbranden en overstromingen het continent steeds meer bedreigen. Alleen al daarom is Zeeland een heel leerrijke partner: daar weten ze zeker wel wat water betekent, en hoe je ermee omgaat. Ook metaforisch is sociale cohesie (water als web) dé hersenbreker van vele beleidsmakers in binnen- en buitenland. Hoe doen we leefwerelden weer in elkaar vervloeien, voorbij de steeds slimmere filterbubbels van sociale media?
Marge als maatstaf
Marge als metafoor voor het spelen met grenzen, zowel ruimtelijk als mentaal, voor het omdraaien van verhoudingen tussen het centrum en de rand en het versterken van ongehoorde en minder gekende stemmen.
Er schuilt veel waarde in de marges, van de kanaaldorpen rond Gent tot grensgebieden buiten Europa. Deze plekken bieden een ander perspectief op het centrum en de gangbare normen. Wat als het centrum zich zou aanpassen aan de rand in plaats van andersom? Het omarmen van grensgebieden kan ons aanzetten tot decentralisatie en het heroverwegen van gevestigde denkpatronen en machtsstructuren. Dit roept vragen op over macht, legitimiteit en eigenaarschap: wie bepaalt wat eigenlijk? De marges belichten onze relatie met het 'abnormale', de ongehoorde stemmen, en onze persoonlijke grenzen. Ze nodigen uit tot reflectie op perspectief en eigenaarschap.
Binnen de geografie van Europa actualiseren we met marge de vraag naar machts(on)evenwichten, maar ook naar eigenaarschap binnen elk cultureel systeem. De wisselwerking tussen culturele kerninstellingen en de grassroots is een van de meest prangende in heel cultureel Europa: hoe onze instellingen meer openen en verbinden? Migratie en de Europese grenspolitiek is hot topic nummer één. En mentale kwetsbaarheid hoeft daar niet voor onder te doen.